# Piyasada Hayatta Kalma Sanatı
Kripto para piyasası dünyanın en volatil ve acımasız piyasalarından biridir. Boğa sezonunda herkes para kazanabilir; marifet, ayı sezonu geldiğinde o parayı koruyabilmektir.
Profesyonel traderları kumarcılardan ayıran tek bir özellik vardır: Risk Yönetimi.
> "Önemli olan haklı veya haksız olmanız değil; haklıyken ne kadar kazandığınız, haksızken ne kadar kaybettiğinizdir." — George Soros
## Altın Kurallar
### 1. Pozisyon Büyüklüğü (Sermaye Yönetimi)
Asla tüm bakiyenizle (All-in) tek bir işleme girmeyin. İdeal risk oranı, toplam portföyünüzün %1'i ile %2'si arasındadır.
Örnek:* 10.000$ bakiyeniz varsa, bir işlemde stop olduğunuzda kaybedeceğiniz miktar en fazla 100$ - 200$ olmalıdır.
Neden?* Çünkü arka arkaya 5-10 işlem kaybetseniz bile portföyünüzün %80'i hala duruyor olur. Oyunda kalırsınız.
### 2. Stop-Loss (Zarar Kes) Kullanımı
Stop-loss, sizin emniyet kemerinizdir. Bir işleme girmeden önce nerede çıkacağınızı bilmelisiniz.
Duygusal Stop Yok:* "Buradan döner" diyerek stop seviyesini aşağı çekmeyin.
Teknik Stop:* Grafikteki destek seviyesinin hemen altına stop emrini girin.
### 3. Risk/Ödül Oranı (R:R)
Her zaman riske attığınız tutarın en az 2 veya 3 katını kazanmayı hedefleyin.
Risk:* 1 Birim
Hedef:* 3 Birim
Eğer 1:3 oranında işlemler yaparsanız, işlemlerinizin sadece %30'unda başarılı olsanız bile kâr edersiniz. Matematik sizin yanınızda olur.
## Kaldıraç Tuzağı
Kaldıraç (Leverage), iki ucu keskin bıçaktır. Kârı artırdığı gibi zararı da katlar.
Spot Piyasa:* Bitcoin %10 düşerse, paranızın %10'unu kaybedersiniz.
10x Kaldıraç: Bitcoin %10 düşerse, paranızın %100'ünü (Tamamını)* kaybedersiniz.
Yeni başlayanlar için önerilen maksimum kaldıraç 2x veya 3x'tir. Yüksek kaldıraç, profesyoneller içindir ve onlar bile nadiren kullanır.
## Yatırımcı Psikolojisi: FOMO ve İntikam
FOMO (Fırsatı Kaçırma Korkusu):* Fiyat hızla yükselirken tepeden girmeyin. Piyasa her zaman yeni fırsatlar verir.
İntikam İşlemi (Revenge Trading):* Büyük bir kayıptan sonra parayı hemen geri kazanmak için acele etmeyin. Genellikle daha büyük kayıplara yol açar. Bilgisayarı kapatın ve yürüyüşe çıkın.
## Özet Kontrol Listesi
* [ ] İşleme girmeden önce ne kadar kaybedebileceğinizi hesapladınız mı?
* [ ] Stop-Loss emrini girdiniz mi?
* [ ] Hedeflediğiniz kâr, aldığınız riske değiyor mu? (En az 1:2)
* [ ] Duygusal değil, mantıksal karar verdiğinize emin misiniz?
Uyarı: Bu makale eğitim amaçlıdır. Kripto para yatırımları yüksek risk içerir.